Johannes wordt geboren op 24 februari 1920 in Wagenberg. Opgeroepen voor de dienstplicht, wordt eind 1939 gemobiliseerd. Als infanteriesoldaat wordt Johannes ingedeeld bij de 5e compagnie van het 6e depotbataljon. Begin mei 1940 wordt de compagnie ingezet voor de verdediging van de twee grote PTT-kantoren in Rotterdam en Maassluis; Johannes verdedigt de Rotterdams vestiging aan de Coolsingel.
Op 10 mei, de eerste oorlogsdag, raakt Johannes zwaar gewond aan het onderlichaam, vrijwel zeker door eigen vuur. In de chaos van 10 mei vinden talrijke incidenten plaats waarbij Nederlandse militairen op elkaar schieten, in de veronderstelling te maken te hebben met doorgebroken Duitse troepen.
Op 15 mei bezwijkt Johannes aan zijn verwondingen in het Eudokia Diakonessenziekenhuis aan de Westersingel in Rotterdam. Hij is 20 jaar oud geworden.
Reacties
http://www.zuidfront-holland1940.nl/index.php?page=been-j-de
JAN DE BEEN
Jan woonde op de grens van Wagenberg met Stuivezand in de Stuivezandsestraat, de straat tegenover de toen nog vierkante watertoren vlakbij Made. Ten tijde van zijn geboorte in 1920, stond er op Stuivezand nog geen kerk en werd daarom gedoopt in de Wagenbergse kerk. Hij werkte als landarbeider op de boerderij Giel Ligthart op het Eind van Den Hout. Ook Jan moest in militaire dienst. Hoewel hij mogelijkheden zag om uitstel of afstel te krijgen, was hij solidair met zijn kameraden. Op 24 februari 1940, precies op de dag dat hij 20 jaar werd, moest hij opkomen.
Hij was ingedeeld bij de infanterie in de 6e compagnie van het 3e Depot Bataljon (afgekort 6-3 Dep.Bat.) en was gelegerd in Bergen op Zoom. Op woensdag 8 mei moesten ze naar Delft.
Nadat vrijdagsmorgens in alle vroegte op het vlakbij gelegen vliegveld Ypenburg Duitse troepen geland waren, had de commandant aanvankelijk de bedoeling om de depottroepen daarheen te sturen om de Duitsers aan te vallen. Maar omdat deze troepen nog te weinig geoefend hadden en ook niet beschikten over voldoende automatische wapens, werd van dat plan afgezien. Daarom kregen ze de opdracht om Delft te beschermen tegen een vijandelijk binnendringen. Dat was nodig omdat ook overal rondom Delft parachutisten waren neergekomen en er veel transportvliegtuigen waren geland op de weilanden ten zuiden van de stad. Vrijwel geheel 3 Dep.Bat, waarvan Jan deel uitmaakte, werd ingezet bij de Technische Hogeschool.
De Duitse troepen vielen Delft aan en raakten in gevecht met de depottroepen. Omdat ze uit de vlakke polder kwamen, waren ze in het nadeel. Voorlopig kon de vijand op een afstand worden gehouden. In de loop van de middag werd een patrouille van 6-3 Dep.Bat. uitgestuurd; daarvan kwam een sergeant en een soldaat niet terug.
De depottroepen verloren tijdens de gevoerde acties op de eerste oorlogsdag al 11 man, waaronder de kapitein van Jan. Jan zelf behoorde op die dag tot de 7 gewonden. Hij was aan zijn been geraakt en werd overgebracht naar een ziekenhuis in Rotterdam.
De strijd buiten het ziekenhuis woedde voort en bereikte op dinsdagmiddag de 14e mei zijn hoogtepunt in een hels bomardement op Rotterdam. Het Nederlandse leger capituleerde, maar voor Jan de Been was dat te laat. Hij behoorde tot de bijna 1000 slachtoffers, die toen in die stad zijn omgekomen.
Het is onduidelijk of hij meteen is gestorven of nog heeft geleefd tot de volgende ochtend. Op zijn bidprentje staat 14 mei. Van de gemeente Rotterdam is op 2 september 1940 bericht ontvangen over het tijdstip van zijn overlijden: "15 mei voormiddags 10 uur".
Toen het trieste bericht op Stuivezand was aangekomen, ging vader de Been met Giel Ligthart naar Rotterdam voor de identificatie van zijn zoon. Daarna volgde de begrafenis in Rotterdam.
Toch wilden zijn ouders hem liever op de eigen parochiebegraafplaats hebben, zodat ze zijn graf gemakkelijk konden bezoeken. De overbrenging van zijn stoffelijk overschot werd geregeld. Op zijn graf werd een groot gedenkteken geplaatst, dat plechtig werd onthuld met Allerzielen, op zondag 2 november 1941.
Met dank aan:
– De heer mevr. M. Willemse-Snijders
– Sectie Krijgsgeschiedenis Koninklijke landmacht, 's-Gravenhage. Verslagen van de verschillende commandanten over de gevechtshandelingen.
AFBEELDINGEN:
Foto van Jan op zijn gedachtenisprentje
Zijn gedachtenisprentje
Zijn uitvaartstoet te Stuivezand
Zijn grafsteen te Stuivezand (begraafplaats is vervallen)
Zijn grafsteen op Militair Ereveld Grebbeberg
IS GEPUBLICEERD:
Johan van der Made & Drs. Jan Broeders, MOBILISATIE 1939-’40 EN BEVRIJDING 1944-’45 Heemkundekring De Vlasselt 70 (1994)
Dag Johan, hartelijk dank voor de uitgebreide informatie over Jan de Been.
Reactie toevoegen