H. Velleman (bron: Joods Monument)

Hartog Velleman

1904 - 1945

Hartog wordt geboren op 15 april 1904 in ’s-Hertogenbosch in een kinderrijke Nederlands-Israëlitische familie. Hij is gehuwd met de katholieke Lucia van den Dungen en samen hebben ze een zoon Cornelus. Hartog heeft een achtergrond als diamantbewerker, maar tegen de tijd dat de oorlog uitbreekt, is hij in zijn geboortestad werkzaam als koopman in textiel. Hij bewoont er een groot hoekhuis aan de Sint-Janssingel, niet ver van het station.

Hartog is Joods, maar omdat hij religieus gemengd gehuwd is, wordt Hartog tijdens de Duitse bezetting vrijgesteld van deportatie en voorlopig met rust gelaten. Toch loopt Hartog gevaar vanwege zijn lidmaatschap bij de Communistische Partij Nederland (CPN) en omdat hij veelvuldig onderdak biedt aan vervolgde partijgenoten. Daarvoor heeft hij in zijn eigen huis een schuilplaats in de kelder ingericht die bereikbaar is via een luik in de vloer van de huiskamer, verborgen onder het tapijt. Een van de partijleiders die door Hartog worden verscholen, is de orthodoxe en fundamenteel communistische Paul (Saul) de Groot uit Amsterdam.

In 1943 heeft de Sicherheitsdienst (SD) lucht gekregen van Hartogs verzetsactiviteiten en doet bij hem thuis een inval. Over het verloop van de arrestatie zijn twee versies bekend. Volgens de een heeft Hartog zich kunnen verbergen in de schuilplaats die niet wordt ontdekt, maar zodra de agenten weer buiten op straat staan, horen ze glas rinkelen. Hartog heeft in de kelder per ongeluk een weckpot omgestoten. De SD-agenten keren terug naar binnen en deze keer arresteren ze Hartog. Volgens een andere lezing heeft Hartog geprobeerd door een luik in de slaapkamer naar de binnenplaats te ontsnappen, maar wordt hij daar opgewacht en gearresteerd.

Via de kampen van Amersfoort en Westerbork wordt Hartog naar de Duitse concentratiekampen gedeporteerd. Daar komt hij uiteindelijk terecht in Buchenwald bij Weimar. In het kader van de onderaardse verplaatsing van de Duitse industrie wordt Hartog vandaaruit doorgevoerd naar het buitenkamp Langenstein-Zwieberge. Daar wordt hij als dwangarbeider ingezet bij het uitgraven van tunnelstelsels in de nabijgelegen Thekenberge bij Halberstadt.

Als vorm van Vernichtung durch Arbeit (‘vernietiging door arbeid’) heeft het werk het expliciete doel de gevangenen fysiek en mentaal af te beulen. Ze worden gedwongen tot het maken van zeer lange dagen van extreem zwaar werk onder de grond. De voeding schiet schromelijk tekort en de gevangenen staan voortdurend bloot aan de willekeur en mishandelingen van de bewakers. In hun verzwakte toestand lopen ze grote kans bij ernstige ongelukken betrokken te raken.

In het kamp van Langenstein-Zwieberge zelf zijn de leefomstandigheden nauwelijks beter. In de wintermaanden bezwijken gevangenen door kou en bevriezingsverschijnselen. Met meerderen tegelijk worden ze tegelijk op smerige britsen gelegd in overvolle barakken waar iedere vorm van hygiëne ontbreekt. Door het gebrek aan medische hulp maken besmettelijke ziektes als vlektyfus veel slachtoffers.

Ook voor Hartog worden de ontberingen uiteindelijk te veel. Hij bezwijkt op 30 maart 1945 in het kamp op 40-jarige leeftijd.

Meer
Meer

Steek een kaarsje op

+opsteken
Meer

Reacties

Hartog Velleman zei op 20 november 2018

Weet alles over Hartog Velleman.

Anoniem zei op 20 november 2018

Er waren nogal wat broers en zussen 13 in totaal

Anoniem zei op 20 november 2018

Zijn ouders zijn begraven op het Joods kerkhof in Vught.
Moeder heette Cato.

Profile picture for user Frank van Doorn
BHIC Frank van Doorn zei op 20 november 2018

Hartelijk dank voor het bericht! Naar gegevens over Hartog Velleman zijn we zeker heel benieuwd. De informatie die u beschikbaar wilt stellen, kunt u inzenden via info@brabantsegesneuvelden.nl. We zien het graag tegemoet!

Hartog Velleman zei op 25 april 2019

Heb een foto van Hartog Velleman. Het is mijn opa.

Profile picture for user Frank van Doorn
BHIC Frank van Doorn zei op 25 april 2019

Beste Hartog, ik zag uw bericht langskomen over het inzenden van de foto. Op de eerste plaats hartstikke fijn dat u een foto van uw opa beschikbaar wilt stellen. Als u de foto digitaal hebt, kun u deze met het formulier op de site naar ons opsturen. Mocht dat niet lukken, dan kunt u het eventueel ook opsturen naar info@brabantsegesneuvelden.nl. Ik zal laten weten of de foto in goede orde is aangekomen en plaats deze vervolgens handmatig op de site.
Natuurlijk kunt u ook de originele foto inzenden, zodat wij hem inscannen en vervolgens plaatsen. Het origineel krijgt u uiteraard terug. De foto kan dan worden opgestuurd naar:

Brabants Historisch Informatie Centrum
t.a.v. Frank van Doorn
Postbus 81
5201 AB 's-Hertogenbosch

Hartog belleman zei op 18 juni 2019

En niet in staat om de foto digitaal op te sturen.
Zal hem afgeven als ik in Den Bosch ben

Profile picture for user Frank van Doorn
BHIC Frank van Doorn zei op 20 juni 2019

Dag Hartog, geen probleem! Mocht u een keer tijd hebben, dan kunt u de foto altijd bij ons afgeven.

René Kok zei op 29 december 2020

Beste Hartog,
Ruim twee jaar is er nu in 's-Hertogenbosch een actieve groep werkzaam om voor alle Bossche Joodse slachtoffers de bekende Stolpersteinen/ Struikelstenen te leggen. Het ligt in de bedoeling om in 2021 er ook één te plaatsen voor jouw opa. Wij komen graag met jou hierover in contact! Dat zou heel bijzonder zijn. Zou je met mij contact op kunnen nemen? Alvast bedankt, René Kok: email: renekok@worldonline.nl
Vriendelijke groet

Hartog velleman zei op 7 maart 2021

zou ik blij mee zijn

hartog velleman zei op 22 april 2021

Is de struikelsteen al geplaatst.
Ben niet meer in staat om te komen kijken, maar mocht u een foto hebben graag

Profile picture for user Lisette Kuijper
BHIC Lisette Kuijper zei op 22 april 2021

Beste Hartog, bedankt voor je vraag. Ik denk dat je het beste even contact op kunt nemen met René Kok (zijn e-mailadres wordt hierboven weergegeven). Hopelijk kan hij je vertellen of de struikelsteen inmiddels geplaatst is. Ook wij zijn natuurlijk benieuwd of dat het geval is...

Velleman, hartog zei op 8 juni 2021

Ben benieuwd naar de stolpersteen van mijn opa hartog

Profile picture for user Lisette Kuijper
BHIC Lisette Kuijper zei op 9 juni 2021

Dat kan ik me goed voor stellen, Hartog! We horen het graag van René Kok als hij ons meer kan vertellen over de struikelsteen. 

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.

*Deze velden zijn niet verplicht en worden ook niet zichtbaar op deze website. Wij gaan vertrouwelijk om met uw e-mailadres en telefoonnummer.