Henk wordt geboren op 10 januari 1907 in het Gelderse Batenburg, als een van de acht zoons en acht dochters van de familie Derks. Ze wonen in Geldrop in zeer povere omstandigheden. Vader heeft een drankprobleem en de zoons proberen voor het gezin aan de kost te komen door aardappels te venten. Tijdens de oorlogsjaren (het huishouden bestaat dan nog uit de ouders, vier broers en twee zussen) delen ze een immense afkeer voor de Duitse bezetter. Grote uitzondering is echter de 18-jarige dochter Riek die een vriendin met Duitse moeder heeft, zodat er regelmatig Duitsers voor Riek langskomen. Met een van hen, een Feldwebel, begint ze tot grote afschuw van de familie een relatie.
Op de avond van 2 februari 1942 komt broer Gerard stomdronken thuis terwijl hij schreeuwt waar zijn zus is. “Ze hangt zeker weer ergens uit met die mof”, besluit hij grimmig. Hij trekt een broodmes uit de keukenlade tevoorschijn en verlaat onmiddellijk weer het huis, zijn moeder met angstige voorgevoelens achterlatend. Gerard treft zijn zus met de Duitse officier aan bij de IJzeren Man even buiten het dorp en valt hem daar in blinde razernij aan. Gerard richt een enorm bloedbad aan; met het broodmes heeft hij de nek van de Duitser op een klein stukje na helemaal doorgesneden.
Diezelfde nacht nog staan de Duitsers thuis voor de deur. Henk is dan met Gerard, hun broers Theo en Christ, een zus en hun ouders in huis. Op moeder na worden ze allemaal meegevoerd naar het politiebureau. Daar worden vader en zus al snel vrijgelaten, maar Gerard, Henk, Theo en Christ worden naar de gevangenis op vliegveld Welschap gebracht. In Eindhoven worden alle vier de broers als moordenaars beschouwd en ter dood veroordeeld; de Duitsers kunnen niet geloven dat Gerard alleen had gehandeld, gezien het geweld dat het slachtoffer was aangedaan. Bovendien was de vermoorde officier gewapend en had hij een collega bij zich (deze bleek te zijn gevlucht en zou later voor lafheid worden berecht). Christ en Theo worden daarop overgebracht naar de gevangenis in Amsterdam, waar ze in de dodencel hun executie afwachten.
Henk kan niet aanzien hoe bijna zijn gehele familie wordt afgestraft voor de onbezonnen actie van zijn broer. Hij offert zich vrijwillig op door medeplichtigheid aan de moord te bekennen. Daarop worden alleen Henk en een intussen berouwvolle Gerard ter dood veroordeeld; voor Christ en Theo wordt de doodstraf omgezet in tien jaar tuchtstraf in Duitsland.
Op 8 februari 1942 worden Gerard en Henk samen gefusilleerd op vliegbasis Eindhoven. Henk is 35 jaar geworden, Gerard 24. Christ en Theo zouden ondanks de ontberingen en trauma’s in Duitsland de oorlog overleven, dankzij het offer van hun broer Henk. In 1947 trouwde Theo met Corry Verbiest, een zus van Piet die twee jaar later in Indië sneuvelt.
Reacties
Ik ben opzoek naar familieleden van de familie Derks (Eindhoven/Geldrop) van de twee gefusilleerde broers, omdat ik de originele afscheidsbrief heb die de jongens naar ouders en familie gestuurd hebben.
Ik wil die brief graag aan de nazaten van die familie geven
Beste mijnheer Van Kessel. Dat is wel heel bijzonder! Laten we hopen dat er familie gaat reageren. Wij zullen u dan "achter de schermen" in contact brengen.
Gebeurt dat niet, dan is het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven (RHCe)of het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies misschien een goede optie om de brief onder te brengen.
Intussen zijn we natuurlijk ook heel benieuwd naar de inhoud van die brief!
Hallo,
In het oorlogsdagboek van mijn vader vond ik de kopie van de afscheidsbrief van de gebroeders Derks. Ook zat er een kopie van het bidprentje erbij. Ik heb nooit begrepen waarom hij een copy van deze brief had. Mijn vader komt uit Geldrop en was een zoon van Janus Verleg van het Groen koffiehuis.
Mocht de familie belang hebben in de kopie van het bidprentje dan ben ik te bereiken op mijn emailadres.
Met vriendelijke groet,
A. Verleg
Beste A. Verleg, hartelijk dank voor het aanbod. Mocht de familie zich via ons melden, dan zullen wij hen met u in contact brengen.
Dhr. van Kessel wil de afscheidsbrieven doen terugkomen bij de familie.
Maar de familie heeft ze al, eind mei 2015. Ik had ook originelen in mijn bezit. (Kennelijk zijn er meerdere exemplaren.)
Een zus van mijn moeder was getrouwd met broer Theo uit het bovenstaande verhaal en de brieven kwamen uit de nalatenschap van mijn tante. Via mijn moeder waren ze bij mij gekomen.
Bedankt Loesje, voor je bericht. Dit zal dhr. van Kessel enorm geruststellen. Mocht je het toch op prijs stellen om contact met hem te leggen, dan horen we dat graag van je. Ik kan dan eventueel jouw mailadres aan dhr. van Kessel doorsturen.
Ik ben waarschijnlijk niet duidelijk genoeg geweest in mijn reactie.
Ik heb de brieven gegeven aan direct nabestaanden van Henk en Gerard Derks nl. aan twee kinderen van een zus van Henk en Gerard.
Beste Loesje, sorry dat ik je opmerking inderdaad verkeerd begrepen hebt. Maar des te mooier om te lezen dat de directe familie van de twee broers de brieven nu in hun bezit hebben. Dank voor je toevoeging Loesje.
Reactie toevoegen