Maarten wordt geboren op 3 februari 1911 in Rotterdam als zoon en jongste van de drie kinderen van Agatha Maria Elink Schuurman en jonkheer Johan George Reuchlin. Zijn vader, bureauchef en later directeur van de Holland-Amerika Lijn, zou hij nooit leren kennen. In de nacht van 15 april 1912 komt George om het leven bij de scheepsramp van de RMS Titanic, als enige passagier van de drie Nederlanders aan boord.
Maarten maakt na zijn schooltijd carrière bij de Philips Gloeilampenfabriek in Eindhoven als chemisch ingenieur en assistent-bedrijfsleider. Midden jaren dertig raakt hij betrokken bij een verkeersongeval met voor hem ernstige afloop. Met zijn linkerarm hangend uit het autoraam schampt hij een passerende vrachtwagen met aardappelen en loopt daarbij zeer zwaar letsel op. Als vervolgens koudvuur wordt geconstateerd, kan Maartens leven alleen nog gered worden door zijn hele linkerarm af te zetten. Sindsdien gaat hij verder door het leven met een kunstarm.
Op 10 juni 1944 huwt hij Willemina Johanna Susanna (Joke) van Luttervelt uit Haarlem. Er kan weer aan de toekomst gedacht worden; enkele dagen eerder zijn de geallieerden geland in Normandië en lijkt het einde van de oorlog langzaamaan in zicht te komen. Kort voor de bevrijding van Eindhoven op 18 september dat jaar proberen de Duitsers alle goederen die voor hen nog van belang kunnen zijn voor de oorlogsinspanning af te voeren naar Duitsland. In Eindhoven bevindt zich zo een treinwagon met een grote hoeveelheid wolfraam en platina, grondstoffen voor de Philipsfabrieken. Niet alleen Maarten, maar ook Willem Jan Jonker, adjunct-commies bij de Nederlandse Spoorwegen, weet hiervan af. Om transport naar Duitsland te verhinderen, rangeren ze de wagon achter het slachthuis in de Celebesstraat en saboteren zowel de rails als de wagon. De Duitsers vinden de ‘ondergedoken wagon’ echter en sturen deze na herstel van de schade naar Duitsland. Vanwege zijn handicap springt Maarten bij Willem, nog in NS-uniform, achterop een tandem en gaat achter de rooftrein aan.
Bij de controlepost in Griendtsveen wordt het tweetal gearresteerd op verdenking van spionage. Dat Willem zijn uniform nog aanheeft, wordt met name verdacht gevonden. Ze worden opgesloten in het politiebureau in Venlo, maar Maarten weet op 13 oktober te ontsnappen. Hij laat echter zijn kunstarm in de cel achter, een verzuim dat hem uiteindelijk noodlottig wordt. Hij duikt onder in de beeldenfabriek van A. Gödden waar hij leden van de Ordedienst (OD) voor enige tijd instrueert en wijkt vervolgens uit naar een andere schuilplaats. Vanwege zijn opvallende signalement zijn de Duitsers hem echter al snel op het spoor gekomen. Op 13 november, een maand na zijn ontsnapping, wordt hij opnieuw gearresteerd.
Medio november 1944 (er zijn meerdere, mogelijke datums bekend) worden Maarten en Willem bij een bomtrechter op het terrein van vliegveld Venlo aan de Toeperweg gefusilleerd door de Maastrichtse Sicherheitspolizei-agenten Conrad en Nitsch. Volgens ooggetuigen is Maarten niet meteen dood, maar de agenten weigeren hem een genadeschot te geven en laten de kuil waarin hij ligt met de levenloze Willem alsnog dichtgooien. Hij is 33 jaar geworden.
In juli 1946 worden hun stoffelijke overschotten samen met die van twee andere gefusilleerde gevangenen, Johannes Roosjen en Gerhardus Hekman, op aanwijzingen van de inmiddels gearresteerde executeur Nitsch teruggevonden. Maarten wordt herbegraven op de Nederlands Hervormde begraafplaats Oud-Charlois in Rotterdam. In de verzetsheldenbuurt van Acht in Eindhoven is een straat aan hem opgedragen.
Reacties
Er staan drie onjuistheden in de eerste allinea van het In Memoriam. De moeder van Maarten was Agatha Maria Elink Schuurman. De roepnaam van de vader van Maarten was George en niet Johan alhoewel hij als Johan George gedoopt is. Er waren geen drie Nederlandse passagiers aan boord van het RMS Titanic. Wel waren er drie Nederlanders aan boord, maar Jhr. Johan George Reuchlin was de enige Nederlandse passagier. De overige twee Nederlanders waren in dienst van de rederij en werkzaam aan boord van het RMS Titanic.
Beste heer Reuchlin, hartelijk dank voor de correcties. Inmiddels heb ik deze in het verhaal doorgevoerd.
LS,
Door mijn ex-zwager werd ik onlangs geattendeerd op dit artikel over het verzetsverleden van Maarten Reuchlin. Het zou mijn moeder (W.J.S. van der Scheer - van Luttervelt), de toenmalige echtgenote van Maarten Reuchlin, deugd hebben gedaan als zij geweten had dat zijn verhaal alsnog correct verteld zou worden. Zij heeft haar hele leven namelijk gestreden voor rectificatie van het verhaal zoals dat door dr. Lou de Jong in zijn "het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog" werd opgetekend.
Ik ben een zoon van mijn moeder uit haar tweede huwelijk. De zaak van haar eerste man en vooral: de wat haar betrof onjuiste voorstelling van zaken over de werkelijke toedracht van de laatste verzetsdaad van 'haar Maarten' heeft haar tot op het einde van haar leven beziggehouden.
Ik heb één correctie op het verhaal. Mijn moeders naam was voluit Willemina Johanna Susanna van Luttervelt, maar haar roepnaam was Joke (van Johanna).
Daarnaast is er nog een gruwelijk détail over de dood van Maarten Reuchlin, wat ik u wil meedelen. Hij heeft bij 'fussilade' (zo men wil) één schot in de borst gekregen, waarna hij in de kuil viel die voor hem gegraven was. Hij ademde echter nog steeds. Een genadeschot is hem geweigerd, waarna de opdracht werd gegeven om het graf dicht te gooien. Dit is het verhaal dat mijn moeder uit de mond van ooggetuigen heeft gehoord. Ik ben bij mijn weten de enige van de familie die dit verhaal kent. Ik weet niet of u hier iets aan heeft, maar ik vind het prettig om dit "geheim" in ieder geval prijs te geven aan de openbaarheid. Doe ermee wat u goeddunkt.
Met dank en vriendelijke groet,
Dolph van der Scheer
Heel hartelijk dank voor uw bericht, Dolph. De correctie heb ik inmiddels doorgevoerd. In een persoonlijk bericht zal ik nader ingaan op de punten die u aanstipt.
Reactie toevoegen