Toon wordt geboren op 8 september 1908 in Terheijden. Met zijn vrouw Truus van Gils heeft hij daar een tuinderij. Het echtpaar heeft twee kinderen.
Tijdens de mobilisatie van 1939-1940 wordt Toon als dienstplichtig soldaatingedeeld bij een mitrailleurcompagnie van de infanterie. Zijn eenheid wordt gelegerd in de omgeving van Liessel in de Peel. In de nacht van 10 op 11 mei 1940, als de Duitse inval is begonnen, moet Toons eenheid afmarcheren en een nieuwe stelling innemen aan de Zuid-Willemsvaart, bij Sluis 11 tussen Asten en Someren. De verdediging valt de soldaten zwaar door het uitblijven van voedselrantsoenen sinds de vorige avond. Door het ontbreken van een andere compagnie is er bovendien een groot gat in de verdediging gevallen.
In de namiddag van 11 mei wordt de compagnie van alle zijden onder vuur genomen. Er vallen een dodelijk slachtoffer en meerdere zwaargewonden, onder wie Toon. De kapitein besluit zich over te geven en alle soldaten worden krijgsgevangen genomen. De gewonden worden verzorgd door (vermoedelijk Duitse) hospitaalsoldaten. Voor Toon mag de hulp echter niet meer baten. Hij bezwijkt enkele uren later aan de opgelopen verwondingen, op 31-jarige leeftijd.
Reacties
eenheid: M.C.-III-30 R.I.
http://www.zuidfront-holland1940.nl/index.php?page=dongen-a-n-van
TOON VAN DONGEN
Toon van Dongen had een tuinderij in het Kakenaot (nu Kwakerpad) in Terheijden. Hij was gehuwd met Truus van Gils en bijna 31 jaar toen hij werd opgeroepen voor de mobilisatie. Hij werd ingedeeld in de mitrailleurcompagnie bij het IIIe bataljon van het 30e Regiment Infanterie, afgekort tot M.C.-III-30 R.I. en gelegerd in de omgeving van Liessel in de Peel. Hij schreef vaak naar zijn vrouw, die met twee kleine kinderen thuis op de tuinderij zat. Zijn laatste kaart was van 10 mei. Met geen woord schreef hij over het begin van de oorlog. Wel is duidelijk de spanning uit de tekst op te maken.
De compagnie was verdeeld in drie secties, die waren opgesteld tussen Helenaveen en Griendsveen. Op maandag 6 mei waren de stellingen betrokken. Niets wetend van het gevaar werd op 10 mei om 3 uur in de morgen "alarm" gegeven, zoals de dag tevoren was bevolen. Toen hoorde men de honderden Duitse overvliegende machines, waarvan gedacht werd dat die naar Engeland onderweg waren. Even later werd bekend dat de oorlog ook voor Nederland begonnen was. Een terugkerend toestel, dat laag overvloog, werd neergeschoten.
In de loop van de middag kwamen groepen Nederlandse soldaten vanaf de Maaslinie terug. Zij waren al op de vlucht en werden opgevangen en opnieuw ingezet. Rond half vier in de namiddag kwam de vijand dicht in de buurt.
Tegen middernacht werd de toestand gevaarlijk en moest de mitrailleurcompagnie de stellingen verlaten en "afmarcheren" (!) via Liessel naar Asten in de richting van Someren en een nieuwe stelling innemen aan de Zuid Willemsvaart bij sluis 11. Dat moest gedaan worden met een andere compagnie. Echter die compagnie kwam niet opdagen, waardoor er een groot gat bleef in de verdediging. Bijkomend probleem was dat er sinds de avond tevoren geen eten meer was verstrekt. Iedereen had honger. De vijand naderde nu snel.
Het was inmiddels zaterdagnamiddag. Onder het schieten door Duitse patrouilles werden de mitrailleurs opgesteld. Er was geen tijd om dat precies zó te doen als op de oefeningen. Een vliegtuig kwam al schietend laag vliegend over. Omstreeks 4 uur "ontvingen wij vuur van alle zijden", waarbij enkelen zwaar gewond raakten en één soldaat sneuvelde. De kapitein besloot toen zijn witte zakdoek op te steken en zich over te geven. Allen werden gevangen genomen. De gewonden werden onmiddelijk verzorgd door (waarschijnlijk Duitse) hospitaalsoldaten, die in de voorste linie waren meegekomen.
Bij de gewonden was ook Toon. Volgens de enkele weken later opgemaakte overlijdensakte is hij om 6 uur in de namiddag te Someren overleden. Daar is hij met vier anderen begraven.
De commandant besloot zijn rapport als volgt: "Over de houding der manschappen bij de stukken ben ik zeer tevreden. Zij hebben gedaan wat zij konden, doch de overmacht was te groot. Naar mijn inzicht stonden wij tegenover de hoofdmacht van een divisie. Tot buitengewone daden zijn mijn mannen niet kunnen komen. Zij hebben echter hun plicht prachtig volbracht".
Tot 27 november 1972 bevond het graf zich te Someren. Vanaf deze datum rust Toon van Dongen op het Militair Ereveld "Grebbeberg" te Rhenen.
Met dank aan:
– De heer P. van Dongen
– Sectie Krijgsgeschiedenis Koninklijke landmacht, 's-Gravenhage. Verslagen van de verschillende commandanten over de gevechtshandelingen.
AFBEELDINGEN:
Foto van Toon
Zijn gedachtenisprentje
Brief van koningin Wilhelmina
Zijn grafzerk op de op Militair Ereveld Grebbeberg
IS GEPUBLICEERD:
Johan van der Made & Drs. Jan Broeders, MOBILISATIE 1939-’40 EN BEVRIJDING 1944-’45 Heemkundekring De Vlasselt 70 (1994)
Bij AFBEELDINGEN is abusieflijk 'gedachtenisprentje' gezet.
Bedankt, Johan! Hier zijn we heel erg mee geholpen.
Goedemiddag,
Volgens mij staat hier een verkeerde grafzerk bij Johan.
groet Toos Theuns.
Dag Toos, goed gezien! Johan had de juiste foto aangeleverd, maar ik had de verkeerde geplaatst. Nu staat de juiste zerk erbij.
Reactie toevoegen