Jo van Ewijk

Jo wordt geboren op 5 mei 1911 in Utrecht. Hij is nog geen jaar oud wanneer hij vanuit Amersfoort samen met zijn broer Wil wordt ondergebracht in Loon op Zand. Vermoedelijk zijn de jongens met tussenkomst van een pastoor uit het ouderlijk gezin geplaatst. Hun vader komt regelmatig in aanraking met justitie waarvoor hij ook een aantal keren vastzit en is inmiddels vertrokken naar Duitsland. Ze worden ondergebracht bij weduwe Jansen-Maas in Loon op Zand, waar ze als ‘weeskinderen’ bekend komen te staan. Mogelijk worden ze bewust zo in het dorp voorgesteld om stigmatisering vanwege hun vaders gedrag te voorkomen. Terwijl Jo in Loon op Zand blijft, weet zijn broer Wil met zichzelf geen raad. Hij verhuist voor enige tijd naar Deventer, waar hun ouders zich mogelijk hebben gevestigd, om daarna terug te keren naar Loon op Zand. Uiteindelijk vertrekt hij voor de tweede maal naar Deventer, waar hij zichzelf in 1932 op 24-jarige leeftijd van het leven berooft.

In 1931 trouwt Jo in Amersfoort met Walthera van Assen uit Waalwijk. Het huwelijk is een ‘moetje’, aangezien de bruid al zeven maanden zwanger is tijdens de bruiloft. Hun eerste kind Corrie wordt in Deventer geboren, maar sterft al na twee maanden. Ze gaan terug naar Loon op Zand, en wonen in bij fietsenmaker Abrahams in Den Doel, een kinderrijke, povere buurt. Daar wordt hun tweede dochter Corrie geboren. Zij zou de volwassenheid wel halen, net als de kinderen Joke en Adriaan. Tussendoor zijn er echter nog twee andere van hun kinderen overleden: Jantje van nog geen half jaar oud en de eerste Adriaan van acht maanden oud.

Door de economische depressie raakt Jo zijn werk kwijt en komt in de werkverschaffing terecht. Vervolgens wordt hij ziek en krijgt tot overmaat van ramp te horen dat hij niet in aanmerking komt voor ziekengeld, omdat hij voor zijn indiensttreding bij de werkverschaffing zes dagen werkloos was. Hij is de wanhoop nabij als keer op keer zijn verzoek om een ziekte-uitkering wordt afgewezen.

Dan breekt in september 1939 de oorlog uit en wordt Nederland gemobiliseerd. Jo meldt zich als dienstplichtige bij de Koninklijke Landmacht en wordt als infanterist ingedeeld bij 1-I-26 Regiment Infanterie. Hij wordt gelegerd in de Betuwelinie ter hoogte van Boven-Leeuwen. In de avond van 10 mei 1940, de dag van de Duitse inval in Nederland, krijgt de eenheid van Jo het bevel naar Amerongen op te trekken. Daar komen de mannen na een hele nacht marcheren over Tiel en Maurik in de ochtend aan en gaan in de omliggende bossen in stelling. Op 12 mei in de middag krijgt de compagnie de opdracht om de frontlinie op de Grebbeberg te versterken. Om zes uur in de avond komen zij in Rhenen aan, maar omdat Jo’s sectie verdwaalt, brengt het de nacht door bij een regimentscommandopost richting de stoplijn. In de vroege ochtend van 13 mei wordt de post aangevallen en trekt het groepje militairen in oostelijke richting naar de stellingen in de stoplijn. Onderweg raken ze meerdere malen in gevecht met doorgestoten Duitse troepen.

Als Jo en zijn kameraden ten oosten van timmerfabriek De Stoomhamer in Rhenen een terugtrekkende beweging maken, wordt dat door zijn commandant kapitein G.J.W. Gelderman van de Koninklijke Marechaussee opgevat als bevelweigering en vuurt waarschuwingsschoten af. Per ongeluk raakt hij een aantal van zijn eigen soldaten, onder wie Jo die in zijn hals wordt getroffen en ter plekke doodbloedt; hij is 29 jaar geworden.

Hij laat een diepbedroefde weduwe met drie jonge kinderen achter die in diepe armoede moeten zien te overleven op Walthera’s zeer karige weduwepensioen. Dankzij haar vader, haar grootvader Van Eggelen en anderen, weten de kinderen zich door de moeilijke jaren heen te slaan, maar Walthera komt het verlies van Jo niet meer te boven. Ze overlijdt in 1969, 57 jaar oud.