Jan wordt op 11 mei 1890 geboren in Bergen op Zoom en woont in het Noord-Hollandse Laren. Het werkt als elektrotechnisch ingenieur en zet zich samen met zijn vrouw Annie Striethorst al op een vroeg moment tijdens de oorlog in voor het verzet. Ook hun dochter sluit zich aan bij het actieve verzet en wordt lid van Knokploeg-Nijmegen.
Op 26 september 1941 wordt Jan gearresteerd en afgevoerd naar Duitsland, waar hij uiteindelijk terechtkomt in concentratiekamp Dachau. Tijdens de oorlog worden vanuit Nederland vooral politieke gevangenen (ofwel verzetsstrijders) naar Dachau gestuurd, maar in de loop van april 1945, als de geallieerden tot diep in Duitsland zijn doorgestoten, volgen gevangenentransporten vanuit de geëvacueerde kampen. De laatste dagen voorafgaand aan de bevrijding van Dachau worden gekenmerkt door enorme chaos. In een poging hun misdaden voor de geallieerden te verhullen, brengt de SS nog duizenden gevangenen om het leven, of zetten hen op dodenmarsen naar de Alpen.
Het is niet bekend of Jan al voor langere tijd in Dachau zat, of dat hij na evacuatie van een ander kamp is overgekomen. Ook over de exacte datum en omstandigheden van zijn overlijden kan niets met zekerheid worden gezegd. Als datum van overlijden is 24 april 1945 vastgelegd. Jan is dan 54 jaar geworden.
Zijn vrouw Annie zette ondertussen in Nederland de hulp aan onderduikers voort en haalt verschillende joodse vluchtelingen in huis. Uiteindelijk wordt ook zij verraden. Op 16 februari 1944 vindt een inval plaats in het huis te Laren. Van alle dan aanwezige onderduikers weet er slechts een te ontsnappen. De rest wordt afgevoerd naar Auschwitz en daar om het leven gebracht. Slechts een onderduiker overleeft het kamp. Annie zelf wordt naar Ravensbrück afgevoerd en komt daar op 29 januari 1945 om het leven, enkele maanden voor haar echtgenoot.
Reacties
De heer ir. Johan Jacobus Franciscus (Jan) Bartels (Bergen op Zoom 1890 – Dachau, 24/04/1945) en zijn vrouw Johanna Antonia Maria (Annie) Bartels-Striethorst (Amsterdam 26/03/1886 -Ravensbrück 29/01/1945) waren tijdens de Tweede Wereldoorlog woonachtig op het adres Bijenstand 1 in Laren. Vanuit dit huis voerde Jan Bartels, als een van de eersten, zijn verzetsacties tegen de Duitse bezetter. Hij werd hier op 26 September 1941 gearresteerd en keerde nooit meer terug uit gevangenschap. Zijn echtgenote, Annie, verborg in dit huis het echtpaar Kattenburg, Kurt Schöndorff & Ella Schöndorff-Meijer en Edgar Weinberg tegen de Jodenvervolging.
Op 16 februari 1944 werd een inval gepleegd door landverraders. Slechts Ella Schöndorff wist te ontsnappen. Van alle andere bewoners is alleen Edgar Weinberg uit Auschwitz teruggekeerd. Later waren hier een illegale radiozender en wapendepot gevestigd. De dochter des huizes, Els Bartels, vocht samen met de knokploeg ‘Nijmegen’ tegen de vijand.
In Kwartaalberichten 115 [2011-1] , 140 [(2017-2] en144[2018-2] schreven we uitgebreid over het onderduikadres Bijenstand 1 en de jeugdherinneringen van Steven Weinberg, het ‘meest gewenste kind van Europa’.
Op maandag 16 november 1987 werd tijdens een sobere plechtigheid het straatnaambord aan de zijde van de Schapendrift onthuld.
Bronnen: Laarder Courant De Bel; Tijding 1945.
daar ook foto's https://historischekringlaren.nl/bartelspaadje/
Bedankt voor de informatie, Diete!
In de eerste zin van het In Memoriam hierboven dient "Zuid-"' te worden gewijzigd in "Noord-". Bartels woonde in Laren, het Gooi, Noord-Holland.
Vriendelijke groet,
M.M. Broekema
Beste M.M. Broekema, heel erg bedankt voor deze correctie. U heeft natuurlijk helemaal gelijk; het is inmiddels aangepast. Nogmaals dank voor het doorgeven.
Reactie toevoegen