Frans Willem baron van Hugenpoth wordt geboren op 24 april 1900 in ’s-Hertogenbosch als tweede van de vier kinderen van Jan Baptist Willem baron van Hugenpoth en jonkvrouwe Elisabeth van Meeuwen. Het gezin woont in het riante huis De Berenbijt aan de Peperstraat, in de binnenstad van ’s-Hertogenbosch.
Frans Willem studeert Rechten aan de Universiteit van Leiden om in zijn vaders voetsporen te treden als advocaat-procureur te ’s-Hertogenbosch. Tijdens zijn studie gaat het echter mis. Op 11 december 1923 veroorzaakt hij in Tilburg een dodelijk ongeluk: zwaar onder invloed achter het stuur heeft hij aan de verkeerde kant van de weg een fietser aangereden die enkele dagen later aan zijn verwondingen bezwijkt. Frans Willem, die na het ongeluk was doorgereden en daarbij meerdere voertuigen heeft geramd, wordt het jaar daarop dood door schuld ten laste gelegd en veroordeeld tot negen maanden cel.
Ook in functie als advocaat-procureur laat Frans Willem weinig verantwoordelijkheidsbesef zien en bouwt een reputatie op als een “onverschillig” en “waardeloos” advocaat. Tussen 1927 en het uitbreken van de oorlog wordt hij tientallen keren aangeklaagd voor nalatigheid. Brieven beantwoordt hij niet of nauwelijks, verzoeken schuift hij eindeloos vooruit en als hij al iets laat weten, is dat steevast te laat. Zeer ernstig wordt vooral gevonden dat Frans Willem regelmatig liegt. Zijn confrères nemen hem dan ook nauwelijks serieus en vragen zich af waarom hij überhaupt advocaat is geworden. Het gaat zelfs zover dat het tuchtcollege van advocaten hem beoordeelt als volstrekt onbekwaam voor de uitoefening van zijn beroep.
Het is niet bekend wat Frans Willem motiveert om zich direct na de Duitse inval in te spannen voor het verzet. Gewetenswroeging om wat hij tot dan toe heeft gedaan, is niet uitgesloten. Hij wordt in elk geval al op 17 mei 1940 in ’s-Hertogenbosch opgepakt door de Duitsers op verdenking van spionage en voor zes weken vastgezet in de gevangenis te Münster. Zodra hij vrijkomt, stort hij zich direct weer in de illegaliteit. Half juni 1942 wordt hij weer opgepakt en achtereenvolgens in de gijzelaarskampen te Haaren en Sint-Michielsgestel vastgehouden. Op 20 april 1943 wordt hij vrijgelaten, maar de Duitsers houden hem sindsdien in de gaten. Het weerhoudt Frans Willem er niet van om vanaf begin maart 1944 vanuit Parijs te werken voor de hulplijn van het verzet voor onderduikers en vluchtelingen.
Daar wordt Frans Willem in het voorjaar van 1944 verraden en gearresteerd. Vanuit de gevangenis van Fresnes wordt hij via het grote doorgangskamp in Compiègne afgevoerd naar Dachau, waar hij op 20 juni na een treinreis van twee dagen wordt binnengebracht. Op 19 september volgt transport naar concentratiekamp Natzweiler-Struthof in de Vogezen.
Net als in Dachau hebben de gevangenen in Natzweiler te maken met mishandelingen, onderkoeling, voedingstekort, ontoereikende medische zorg en ontbrekende hygiëne. Maar het is vooral door het extreem zware werk in de steengroeve dat in dit kamp een van de zwaarste regimes heerst.
In de loop van september, als de SS het kamp vanwege de naderende geallieerden evacueert, wordt Frans Willem gedeporteerd naar het buitenkamp te Schömberg bij Pforzheim. In het kader van operatie Wüste is dit kamp opgericht om vanuit lokaal gedolven olieschalie brandstof te winnen. Ondanks dat hij dan al ziek en ernstig verzwakt is, moet Frans Willem ook hier onder erbarmelijke omstandigheden zware dwangarbeid verrichten.
Op 20 november 1944 wordt Frans Willem met 250 gevangenen, onder wie 22 Nederlanders, op ‘ziekentransport’ gezet naar het buitenkamp in Vaihingen an der Enz, waar ze in de ijzige kou opnieuw in de steengroeves aan het werk zouden worden gezet.
Frans Willem maakt dat niet meer mee. Op 23 november, de dag van aankomst in Vaihingen, bezwijkt hij aan de ontberingen van de afgelopen maanden. Hij is 44 jaar geworden en vindt zijn laatste rustplaats op het Nederlands ereveld in Düsseldorf-Oberbilk. Voor zijn verzetswerk is hem postuum het Verzetsherdenkingskruis toegekend.
Reactie toevoegen