Jan Franken

Jan wordt geboren op 28 april 1919 in Bergen op Zoom als zoon van Johannes Franken senior en Cornelia Elich. Jan heeft een zachtaardig karakter en is attent naar zijn moeder en jongere zusje Fien. Hij speelt viool en gaat na zijn schooltijd bij een oom aan het werk als behanger en stoffeerder. Zijn vader staat er echter op dat hij in dienst gaat; dat zou beter voor hem zijn.

Op 11 oktober 1937 tekent hij voor zes jaar als marinier bij de Koninklijke Marine en vertrekt het jaar daarop met de Sibajak naar Nederlands-Indië. De zeereis valt hem tegen, maar desondanks vindt hij het zeer de moeite waard. Eenmaal in de Oost vestigt Jan zich in de Javaanse havenstad Soerabaja. Vanuit Indië houdt hij zijn ouders en zusje per brief regelmatig op de hoogte van wat hij tijdens zijn dienst meemaakt op zee en aan land.

Op 8 december 1941, een dag na de aanval op Pearl Harbor, verklaart de Nederlandse regering vanuit Londen Japan de oorlog. De Japanners grijpen dit aan om Nederlands-Indië direct binnen te vallen. Vanwege zijn natuurlijke oliebronnen en geostrategische ligging is de verovering van de Nederlandse kolonie voor de Japanners een van de belangrijkste doelen om Oost-Azië te overheersen. Tegen deze achtergrond wordt Jan als marinier ingezet bij de verdediging van de kolonie.

De Japanners hebben er drie maanden voor nodig om de meest strategische punten in de archipel te veroveren. Het KNIL en de Koninklijke Marine bieden nog heftig verzet, maar hun inspanningen worden ernstig gehinderd door miscommunicatie en besluiteloosheid aan de top. Ook zijn zij niet opgewassen tegen de superieure Japanse vuurkracht en hun inzet van vliegtuigen.

In de laatste dagen van februari 1942 nadert de Japanse invasiemacht het eiland Java. Een geallieerd eskader van het American-British-Dutch-Australian Command (ABDACOM) vaart hen tegemoet in een poging de opmars te stuiten. Een van de schepen van het geallieerde eskader is Hr. Ms. De Ruyter, het vlaggenschip van schout-bij-nacht Karel Doorman. Jan dient aan boord van De Ruyter als 1^e marinier.

Op 27 februari 1942 raakt de geallieerde vlootmacht in gevecht met een Japans eskader: de Slag in de Javazee brandt los. De Ruyter wordt tijdens de zeeslag getorpedeerd door de Japanse kruiser Haguro en gaat met 345 bemanningsleden ten onder. Jan is een van de slachtoffers; hij is 22 jaar geworden. Hij heeft een zeemansgraf, maar zijn naam wordt op het Nederlands ereveld Kembang Kuning in Surabaya in herinnering gehouden, op het Karel Doorman-monument voor de slachtoffers van de Slag in de Javazee.

Het verdriet om het sneuvelen van hun zoon laat zijn ouders en zusje niet meer los. Alles wat Jan aan persoonlijke bezittingen heeft achtergelaten, waaronder zijn viool, wordt door de familie als dierbare herinneringen gekoesterd.