Jan wordt geboren op 4 juli 1918 in het Javaanse Tjimahi en woont tijdens de Duitse bezetting in Tilburg, waar hij op 5 mei 1943 trouwt met Maria Graauwmans. Als lid van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers, de Raad van Verzet en verspreider van het communistische illegale blad De Vonk is Jan actief in het verzet. Nadat hij vanwege zijn functie wordt gestationeerd in Groningen, sluit hij zich daar aan bij verzetsgroep De Groot.
Op 4 december 1944 wordt hij in Groningen gearresteerd tijdens een overval op firma Swarte in de Heerstraat en gevangen gezet in het beruchte Scholtenshuis, in gebruik als Huis van Bewaring en hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst (SD).
Op 25 november, heeft het verzet een aanslag gepleegd op een stoomtram onder weg van Drachten naar Groningen, bij het plaatsje Trimunt in de gemeente Marum. De machinist en het trampersoneel waren allen Nederlanders, ondanks het feit dat veel van het Nederlandse personeel was ondergedoken of in kader van de Arbeitseinsatz in Duitsland zat. De tram werd gebruikt voor het vervoer van dwangarbeiders en daar wilde het verzet in Drachten een einde aan maken door de koppelingsplaten los te schroeven en te verschuiven, zodat de tram ontspoorde. Zonder dat er dodelijke slachtoffers vallen, slaagt de aanslag, maar de gevolgen blijven niet lang uit. Jentzema werd niet tijdens de overval gearresteerd, maar 's avonds ná de arrestatie en het verhoor van Van der Grijspaarde, die als enige van de overvallers op heterdaad werd betrapt.
Erich Deppner, commandant van de Sicherheitspolizei (Sipo), besluit represailles te nemen door vijf willekeurige arrestanten uit het Scholtenhuis te fusilleren op de plaats van de aanslag. Onder begeleiding van Ernst Knorr, commandant in het Scholtenhuis, twee Nederlandse SS’ers en leden van de Grüne Polizei wordt Jan samen met vier anderen in de voormiddag van 8 december 1944 met de tram naar Marum gebracht. Bij het station worden ze onder schot naar buiten gebracht en gedwongen in marstempo naar de plaats van de aanslag te lopen. Daar worden ze op een rij gezet en doodgeschoten; eerst drie en daarna de andere twee.
Jan is 26 jaar geworden en laat een zwangere weduwe achter, wiens eerste kind al overleden was. Hun tweede kind wordt drie maanden later geboren. Jan rust op het Nationaal Ereveld in Loenen. Zijn naam staat tevens vermeld op de veldkei in Marum die de moord op de vijf mannen in herinnering houdt.
Reacties
Dit is mijn oom die ik dus nooit gekend heb. Na lange tijd min of meer uitgevonden wat er gebeurd is. Thuis werd daar nooit over gesproken.
Bedankt voor uw reactie, Johan. Voor het nu is het inderdaad jammer dat er vroeger nauwelijks werd gesproken over de oorlog. In elk geval is zijn verhaal, voor zover het bekend is, nu voor het nageslacht vastgelegd.
Dit is mijn opa. Mijn moeder is het tweede kind. Er werd niet echt vaak over gepraat, maar ik wist al wel vrij jong hoe het zat. Pas na het overlijden van oma in ‘88 werd het wat makkelijker bespreekbaar en zijn we voor het eerst naar de erebegraafplaats in Loenen gegaan. Ook zijn we een aantal jaar terug naar de gedenkplek in Marum geweest met mijn ouders, mijn zus en onze toen nog 2 jonge dochters.
Dag Natasja, bedankt voor je bericht. Dat moet heel indrukwekkend zijn geweest, om zijn graf in Loenen te bezoeken. Of de gedenkplaats in Marum, wetende wat daar is gebeurd.
Uw oom en opa is op hetzelfde moment gefusilleerd in Marum en behoorden tot dezelfde verzetsgroep als het broertje van mijn oma (en de oom van mijn vader): Albert van der Grijspaarde. Ik heb hierover op Facebook het volgende geschreven: https://www.facebook.com/frank.huizinga.1
Bedankt voor je linkje Frank, ik kan het op je facebookpagina niet terugvinden. Kun je me misschien nog een specifiekere link toesturen?
Ik het helaas ook niet terugvinden.
Dag Natasja,
Ik heb nog een olieverfschilderij van je opa, mijn oom. Als je het graag in jullie familie wilt hebben, hoor ik het graag. Met vriendelijke groeten, Ger
Oh dat zou ik echt geweldig vinden. Leuke verrassing voor mijn moeder!!
Dag Natasja,
Laat maar weten hoe je e.e.a wilt regelen.
Mvg, Ger
Wat mooi Ger, met jullie beider toestemming kan ik de jullie mailadressen naar jullie opsturen. Ik hoor het dan ook graag van jullie.
Heel graag!!!!
Mailadressen uitwisselen is geen probleem.
Dan ga ik dat meteen voor jullie doen!
Veel succes
Er staan 2 foutjes in het bovenstaand stuk. Hun eerste kind(Gerrie)was al overleden, toen opa gefusilleerd werd. En mijn moeder werd niet 6 maanden, maar 3 maanden later geboren.
Bedankt Natasja, voor deze correcties. Ik heb ze meteen verwerkt in het verhaal over je opa.
Ik word steeds benieuwder naar de overval op de firma Swarte. Kan tot nu toe er niets over gevonden krijgen.
Hoe Ger,
Mijn moeder heeft een boek met cd over het Scholtenhuis waarin er wel wat info staat. Dat mag je wel lenen. Zal ik binnenkort wel langsbrengen.
Spreken binnenkort wel iets af. We zijn nu een stuk bekender.
Als aanvulling. De aanslag op de tram was niet op 23 november, maar op 25 november. Ook waren de machinist en overig personeel geen Duitsers, maar Nederlanders. Jentzema werd niet tijdens de overval gearresteerd, maar 's avonds ná de arrestatie en het verhoor van Van der Grijspaarde, die als enige van de overvallers op heterdaad werd betrapt.
Dank voor de aanvullende reacties. Dit had ik er eerder over geschreven:
75 jaar vrijheid. Het jongere broertje van mijn oma zat in het verzet en mocht dit niet meer meemaken. Hij werd in Marum doodgeschoten als vergelding van aanslag op stoomtram van #Drachten naar #Groningen. Hij zat daarvoor enkele dagen gevangen in het beruchte Scholtenshuis, nu bekend van Vindicat: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Scholtenhuis
Deze week heb ik mij er verder in verdiept en een bezoek gebracht aan het Nationaal Ereveld in Loenen.
Meer info: https://www.facebook.com/.../70-jaar.../810296539014309/
En: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Groep-De_Groot
En: https://www.geocaching.com/.../GC88E6F_historisch-marum-3...
Bedankt, L. Henstra en Frank Huizinga, voor jullie correcties en aanvullingen. Ik ga ze meteen verwerken in het verhaal.
Reactie toevoegen