Jan wordt geboren op 15 oktober 1887 in Roosendaal als zoon van Dingeman Suijkerbuijk en Maria Braat. Hij is getrouwd met Phil Cools uit het Belgische grensplaatsje Essen, met wie hij vier kinderen heeft. Het gezin woont in Nispen aan de Essenseweg, richting de Belgische grens. Van hieruit werkt Jan in Roosendaal als metselaar.
Tijdens de Duitse bezetting is het echtpaar met hun dochter Emilia actief in het verzet als hulpverleners aan onderduikers die bij Nispen de grens proberen over te steken. Omdat het gezin zo dicht bij de grens woont, wordt op hen een beroep gedaan om tijdelijk joodse vluchtelingen op te vangen. Ze zijn zich goed bewust van de risico’s, maar bieden niettemin de helpende hand.
In de zomer van 1943 wordt hun verzetswerk mogelijk verraden bij de Gestapo die in zes grote zwarte wagens langskomen. Ze treffen Phil en Emilia aan die angstig moeten toezien hoe hun huis overhoop wordt gehaald. Emilia wordt dan met rust gelaten, maar Phil wordt gearresteerd, later gevolgd door zoon Toon. Jan is op dat moment niet thuis, maar zodra hij erachter komt wat er is gebeurd, geeft hij zich vrijwillig aan om zijn vrouw vrij te krijgen. Dat mag echter niet baten en ook Jan wordt gearresteerd.
Jan, Phil en Toon worden overgebracht naar kamp Vught. De kinderen weten enkele malen hun ouders en broer te bezoeken en zien dan hoe slecht ze zijn behandeld. In het najaar van 1943 worden Jan en Phil gedeporteerd naar de concentratiekampen; Phil naar Ravensbrück en Jan via Dachau naar Natzweiler-Struthof in de Vogezen. Daar moet Jan in het kader van Vernichtung durch Arbeit onder erbarmelijke omstandigheden extreem zware dwangarbeid verrichten, met het expliciete doel hem dood te werken.
Als het kamp vanwege het naderen van de geallieerden begin september 1944 wordt geëvacueerd, wordt Jan met de mannelijke kampgevangenen op dodenmars gezet naar de buitenkampen van Natzweiler in Zuidwest-Duitsland. Tegen die tijd is de Duitse oorlogsindustrie vanwege de toegenomen geallieerde bombardementen grotendeels verhuisd naar onderaardse fabrieken en installaties, waar kampengevangenen worden ingezet voor de productie van wapens, munitie en legervoertuigen. Jan komt terecht in Leonberg, waar in de Engelbergtunnel een Messerschmitt-fabriek is ondergebracht voor de montage van vliegtuigen.
Net als in Natzweiler betekent werken in de ondergrondse fabriek voor Jan het maken van zeer lange dagen van extreem zware arbeid. Voeding en huisvesting van de gevangenen schieten schromelijk tekort en in hun verzwakte toestand lopen de gevangenen het grote risico ernstige ongelukken te maken. Ondertussen staan ze bloot aan voortdurende mishandelingen door de bewakers, die gewelddadig optreden als het werk niet hard genoeg opschiet, of bij verdenking van sabotage. Even zo vaak zijn de dwangarbeiders slachtoffer van willekeur en sadisme.
Op 9 februari 1945 zakt Jan tijdens de dodenmars van Leonberg richting Dachau van uitputting in elkaar en wordt met een nekschot om het leven gebracht. Hij is 57 jaar geworden. Zijn vrouw is dan al bijna een jaar eerder omgekomen in Ravensbrück. Hun zoon Toon zou uiteindelijk uit kamp Vught worden vrijgelaten, maar de mishandelingen en ontberingen hebben hem totaal gebroken.
In 1951 worden Jan en Phil postuum het Oorlogskruis 1939-1945 met de zilveren ster toegekend door de Franse regering van De Gaulle, voor hun deelname aan de ondergrondse en de hulp die zij hebben geboden aan onderduikers, ontsnapte Fransen en strijders van de geallieerde legers.
Reactie toevoegen